..:: Yün Tipleri ::..
 

Yün tipleri
Hayvandan alinan tulupun omuz bölgelerinde en ince, but bölgesinde ise en kaba lifler vardir. Çesitli koyun irklarindan farkli tipte yün elde edilir. Bu yün tipleri genel olarak 5 sinifa ayrilir:
1. Ince yün (Merinos yünü) tipi
2. Orta (vasat) yün tipi
3. Uzun yün tipi
4. Crossbred (melez) yün tipi (Merinos koyunlari ile Ingiliz koyunlarinin melezinden elde edilir.)
5. Hali yünü tipi

Fiziksel yapisi
Yün elyafi kil kesesinin dibine gömülmüs köklerinden büyüyen,
1. Epiderm tabakasi
2. Korteks (kortex, kabuk)
3. Medüla (kil özü) adli bölümlerden olusmus killardir.


2 çeşit yün tipi

Epiderm
Epiderm veya kütikül tabaka elyafin en dis yüzeyidir. Balik pullari ve damdaki kiremitlere benzer görünüstedir. Bu tirtikli görünüm mikroskop altinda kolayca incelenebilir ve yün elyafin taninmasinda karakteristiktir. Bu pullarin serbest uçlari disa dogru çikintilar yapar. Bu pullu epiderm elyafin esas kisminin korunmasina yardim eder ve ona bir miktar sertlik verir.
Yün elyafin üzerindeki bu pullarin sekli ve dizilisleri, elyafin temel özelliklerine etki eder. Ince yünde tek bir pul elyafin bütün etrafini sarar. Kalin yünde ise yani elyafin çapi arttikça pullarin sayisi da artar. Pullarin bu durumu ile parlakligi arasinda da bir baginti vardir. Parlaklik bir düz yüzeyden isigin yansimasidir. Yün elyaftaki pullar elyafi tamamen kapatacak sekilde ve daha az çikintili ise daha parlak olur. Uzun ve kaba yünlerde (Lincoln ve Leicester tipi) böyledir.

Korteks
Korteks, yün elyafin ana parçasidir. Uzun kat kat iplik seklinde hücrelerden ibarettir. Yünün esnekligi ve dayanikliligi ile boyanma özelligini elyaftaki bu korteks bölgesi tayin eder. Ince yünlerde korteks üniform olarak gelismemistir. Öyle ki elyafin bir yüzeyinde korteks hücrelerindeki bu az gelisme yüzünden bir bükülme olur. Hücrelerdeki bu düzensiz yapidan dolayi yün; egirme kalitesinde önemli bir etmen olan kivrimli yapiya sahip olur. 1 cm 'deki kivrim sayisi yünün yariçapi ile orantili olarak degisir. Ince yünlerde cm'de 10, orta kalinliktaki yünlerde 4-8, kaba yünlerde ise 1-2 kivrim bulunur.

Medüla
Medüla, elyaf boyunca uzanan ve farkli sekillerdeki medüla hücreleri ile gevsek olarak doldurulmus bulunan dar bir kanaldir. Ince elyafta bu bir tek kanal halinde, kaba yünlerde ise birbirine paralel sekilde birkaç kanal halindedir. Gevsek sekilde bulunan hücrelerin arasinda likidin geçebilecegi kanallar vardir. Yün boyandigi zaman, pullar su geçirmediginden boya çözeltisi ancak pullarin elyafla birlestigi yerlerden nüfuz eder ve medüla içerisine girer. Bu da boyanmis yünün uzunlamasina görünümünün enine kesitinden farkli olmasina sebep olur.

Free Web Hosting